حجامت یا بادکش به عنوان یکی از روش‌های متداول و پر کاربرد در طب سنتی برای بسیاری از افراد واژه‌های آشنایی محسوب می‌شوند؛ اما فصد معمولا روش کمتر شناخته شده‌ای است و غالب افراد آشنایی کاملی با این روش درمانی ندارند. در طب سنتی و ایرانی، از حجامت و فصد به عنوان روش‌های پیشگیری و درمانی یاد میشود که با خروج خون از بدن همراه هستند. با این حال، این دو روش تفاوتهایی دارند که در ادامه مقاله توضیح داده خواهد شد. اگر تا کنون با این روش‌ها آشنا نشده‌اید و اطلاعات کمی درباره‌ی آن‌ها دارید و یا طرفدار طب سنتی هستید و همواره از خود میپرسید که کدام روش برای شما بهتر بوده و با فواید بیشتری همراه است؛ تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
حجامت چیست و چگونه انجام می شود؟
حجامت به دو دسته کلی حجامت خشک و حجامت تر تقسیم میشود. در حجامت خشک تنها با استفاده از بادکش، یک فشار منفی در سطح پوست در نواحی مختلف بدن ایجاد می‌گردد. حال، اگر عامل ایجاد کننده‌ی فشار منفی پمپ مکنده یا قدرت مکش دمی باشد، حجامت خشک سرد خواهد بود. در مقابل، اگر از شعله برای ایجاد فشار منفی استفاده شود، حجامت خشک گرم است. در حجامت تر، به دنبال ایجاد فشار منفی، خون و مایعات در زیر سطح پوست جمع شده و با ایجاد برش سطحی و خراش‌های پوستی، التهاب و احتقان با استفاده مجدد از بادکش خارج میشود. این روش، حجامت عام نیز نامیده میشود؛ که شایع‌ترین محل انجام آن در پشت و بین دو کتف است. هنگام حجامت تر، خون مویرگی از نواحی سطحی بدن مانند پوست و مویرگ درون عضلات خارج میشود؛ که خون رقیق در نظر گرفته شده و باعث ایجاد تعادل در عضو مورد نظر میشود.
فواید حجامت چیست؟
حال که با انواع و شیوه‌ی انجام حجامت آشنا شدیم، خالی از لطف نیست که اساس علمی فواید حجامت و کاربردهای آن را در پیشگیری و درمان بیماری‌ها مرور کنیم.
حجامت خون را از عوامل بیماری زا، مانند فاکتور روماتوئید، اکسیدان‌ها و کمپلکس‌های ایمنی پاک می‌کند. از طرفی، حجامت در کنار تحریک سیستم‌های ضد درد در بدن و ترشح موادی مثل اندورفین و انکفالین، آستانه تحمل درد را نیز افزایش خواهد داد. حجامت نه تنها منجر به تحریک سیستم ایمنی شده؛ بلکه فعالیت و تعداد گلبول‌های سفید خون را افزایش داده و عملکرد آن‌ها را بهبود می‌بخشد. همچنین، واسطه‌های التهابی و فاکتورهای موثر بر پاسخ ایمنی با حجامت افزایش یافته و عملکرد سیستم لنفاوی در نتیجه‌ی فشار منفی ایجاد شده در گره‌های لنفاوی، بهتر خواهد شد.
در بررسی‌های علمی، حجامت با کاهش درد بیماری‌های عضلانی - اسکلتی؛ مانند درد کمر، گردن، شانه، زانو، پوکی استخوان، التهاب مفاصل و سندرم تونل کارپال همراه بوده است. همچنین، درد حاصل از فیبرومیالژیا (یک بیماری مزمن و طولانی مدت که با درد و حساسیت عضلات بدن در کنار خستگی و اختلالات خواب همراه است.)، سردردهای میگرنی و درد زونا با حجامت بهبود خواهد یافت.
در مورد بیماری‌های مرتبط با متابولیسم، حجامت منجر به بهبود وضعیت چربی‌های خون به صورت افزایش کلسترول HDL (کلسترول خوب - محافظت کننده در برابر خطر آترواسکلروز یا تصلب شرایین) و کاهش کلسترول LDL (کلسترول بد - افزایش خطر آترواسکلروز یا تصلب شرایین) میشود. به علاوه، کاهش فشار خون به دنبال حجامت نیز گزارش شده است. اگرچه، در رابطه با کاهش قند خون به دنبال حجامت در بیماران مبتلا به دیابت شواهد کافی‌ای وجود ندارد؛ اما با در نظر گرفتن تاثیر مثبت حجامت بر چربی و فشار خون مورد انتظار است بیماران مبتلا به دیابت از حجامت سود ببرند. همچنین، به دنبال حجامت، عملکرد ریه‌ها بهبود یافته و وضعیت مطلوب قلبی افزایش خواهد یافت.
آیا حجامت عوارضی هم دارد؟ هنگام حجامت باید نگران چه مواردی باشیم؟
باید در نظر داشت حجامت مانند هر اقدام درمانی دیگری در طب بدون عارضه نبوده و عوارض بسیار نادری مانند کم خونی فقر آهن، کم خونی مزمن، عوارض پوستی و عفونی محل انجام حجامت رؤیت شده که نگران کننده نبوده و قابل درمان و پیشگیری می‌باشد. لازم به ذکر است، عدم استفاده از وسایل یکبار مصرف برای هر شخص و عدم ایجاد محیط استریل برای انجام حجامت با افزایش خطر انتقال بیماری‌های واگیر مانند عفونت‌های هرپسی و هپاتیت همراه است؛ که با انجام حجامت در یک مرکز مطمئن، مجهز و شناخته شده به آسانی قابل پیشگیری است.
فصد خون چیست و چگونه انجام می شود؟
در فصد خون، بنا به شرایط رگی از یک ناحیه بدن انتخاب شده و کاملا شکافته میشود تا خون از عمق بدن به مقدار مورد نظر جریان یابد و خارج شود. امروزه، فصد خون در شرایط استریل، با ایجاد شکاف کوچک سطحی و چند میلیمتری در سیاهرگ‌ها انجام میشود. به دنبال بیحسی ناحیه مربوطه، فصد خون بدون درد یا با درد اندک قابل انجام است. باید در نظر داشت در مقایسه با حجامت، حجم خون خارج شده از فرد در فصد خون بیشتر است. شایع‌ترین محل انجام فصد اندام فوقانی و تحتانی، گردن، پیشانی، بینی، پشت گوش و زیر زبان می‌باشد. اگر شما به هر دلیلی نیاز به این‌کار دارید می‌توانید از خدمات
فصد خون در منزل استفاده کنید.
فواید فصد خون چیست؟
از فصد خون در جهت بهبود شرایطی مانند درد پا، نقرس، سردردهای میگرنی، واریس، بیماری‌های ریوی، ناتوانی جنسی در مردان و اختلالات قاعدگی در زنان استفاده میشود. همچنین، فصد منجر به کاهش سطح کلسترول خون و کنترل بهتر فشار خون خواهد شد. از طرف دیگر، فصد خون با خارج کردن حجمی از خون بدن، تولید گلبول‌های قرمز خون را تحریک می‌کند. در بیماران مبتلا به هموکروماتوز (بیماری مادرزادی با افزایش جذب و ذخیره‌ی آهن در بدن) فصد باعث ایجاد تعادل در آهن بدن شده و از عوارض حاصل از بیماری، جلوگیری می‌کند. همچنین، در بیماران مبتلا به پلیسایتمی که تعداد گلبول‌های قرمز بسیار افزایش یافته است، فصد با خروج خون منجر به کاهش شدت بیماری میشود.
آیا فصد خون عوارض دارد؟
با در نظر داشتن شرایط انجام فصد و حجم خونی که در مقایسه با حجامت از بدن خارج میشود، ممکن است فصد با ضعف و بیحالی بدن و بی‌اشته‌ایی همراه باشد و ارگان‌های اصلی بدن، مانند کلیه‌ها و قلب را در معرض خطر قرار دهد. از این رو، فصد خون در کودکان و افراد سالخورده تا حد امکان انجام نمی‌شود. موارد اندکی از عفونت و آسیب محل فصد مشاهده شده که به راحتی قابل پیشگیری و درمان است. همانند شرایط انجام حجامت، استریل بودن و استفاده از لوازم یکبار مصرف از اصول اصلی انجام فصد خون و شرط لازم برای پیشگیری از انتقال بیماری‌های واگیر می‌باشد.
مقایسه حجامت و فصد خون
حال که به طور کامل با فرآیند هر دو روش درمانی آشنا شده‌ایم، به مقایسه این دو روش با یکدیگر میپردازیم:
در حجامت خون مویرگی خارج شده و حجم آن کم است؛ لذا معمولا منجر به ضعف و بیحالی بیمار نمی‌شود. در مقابل در فصد، خون سیاهرگی و با حجم بیشتری خارج میشود؛ در نتیجه ممکن است ضعف و بیحالی ایجاد کند.
خون خارج شده در حجامت سطحی و رقیق است، در حالی که خون فصد، عمقی‌تر، غلیظ‌تر و کثیف‌تر می‌باشد.
بنا به موضعی بودن حجامت، تنها پاکسازی یک عضو انجام میشود و نواحی پیرامونی پوست پوشش داده می‌شوند؛ اما در فصد خون از اعماق بدن خارج شده و پاکسازی بدن و تمام اعضا صورت می‌گیرد.
حجامت در تمام سنین و تقریبا تمام ماه‌های سال قابل انجام است. با توجه به حجم کم خون خارج شده در حجامت بر خلاف فصد، در کودکان و افراد سالخورده نیز قابل انجام است.
